Türk Ceza Kanunu 29. Madde ( TCK madde 29) - HAKSIZ TAHRİK

Haksız tahrik

Madde 29- (1) Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

---

Maddede ceza sorumluluğunu azaltan bir neden olarak haksız tahrik hâli düzenlenmiştir.

Haksız tahrikin ana koşulu, yapılan haksız hareketin fail üzerinde bir hiddet veya şiddetli elem meydana getirmesi ve suçun işlendiği anda failin bu durumda bu etki altında bulunması olduğundan, madde söz konusu psi­kolojik hâlleri belirtecek biçimde kaleme alınmıştır. Gazap, aslında hiddet­lenmeyi ifade eder; şedit bir elem deyimi psikolojik bakımdan aslında hare­ketsizliğe, pasifliğe yöneltici bir ruh hâli ise de, burada söz konusu olan hid­dete yönelten bir elemdir. Bu itibarla sadece hiddet sözcüğünün kullanılması bu hâli de kapsar idi. Ancak uygulamada duraksamalara neden olmamak için metinde her iki sözcüğün kullanılması uygun sayılmıştır.

Hiddet veya şiddetli elemin haksız bir fiil sonucu ortaya çıkması gere­kir. Maddeye bu ibarenin eklenmesinin amacı, ülkemizde özellikle “töre veya namus cinayeti” olarak adlandırılan akraba içi öldürme suçlarında hak­sız tahrik indiriminin yanlış biçimde uygulanmasının önüne geçmektir.

Maddedeki düzenleme nedeniyle bir suçun mağduruna yönelik olarak gerçekleştirilen fiiller dolayısıyla fail haksız tahrik indiriminden yararlana­mayacaktır. Örneğin cinsel saldırıya maruz kalmış kadına karşı babanın veya erkek kardeşin işlediği öldürme fiilinde, haksız tahrike dayalı olarak ceza indirimi yapılamayacaktır. Maddedeki haksız fiil terimi, bir davranışın hu­kuk düzenince tasvip edilmediği anlamına gelmektedir. Ancak böyle bir haksız fiili yapan kişiye karşı yönelik fiilin varlığı durumunda maddenin uy­gulanması söz konusu olabilecektir.

Bu düzenlemede ayrıca 765 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan adi ve ağır tahrik ayırımı kaldırılmıştır. Tahrik hâlinde verilecek ceza bakımın­dan aşağı ve yukarı sınırlar kabul edilmek suretiyle olayın özelliğine göre uygulamada takdir olanağı tanınması amaçlanmıştır. Hâkim tahrikin ağırlık derecesine göre yapılacak indirimi saptayabilecektir. Ancak bu indirimin ya­pılabilmesi için haksız fiilin bir hiddet veya şiddetli elem etkisi doğurabile­cek ağırlıkta olması gerekir. Bu nedenle böyle bir etkiyi meydana getirebile­cek ağırlıkta olmayan haksız fiiller bakımından hükmün uygulanması söz konusu olmayacaktır.

---

Ceza hukukunda, suç işleyen bir kişinin cezai sorumluluğu her zaman aynı değildir. Özellikle haksız tahrik, failin psikolojik durumu göz önüne alınarak cezada indirim yapılmasını sağlayan önemli bir ceza hukuku kurumudur. Türk Ceza Kanunu’nun 29. maddesi, haksız bir fiilin meydana getirdiği öfke veya şiddetli üzüntü altında suç işleyen kişiye verilecek cezanın indirileceğini düzenler.

Örneğin, bir kişi uzun süredir eşinden fiziksel veya psikolojik şiddet görüyor ve bir gün ağır bir hakaret veya fiziksel saldırı karşısında kendini kaybederek zarar veriyorsa, bu durumda haksız tahrik hükümleri devreye girebilir. Yine, bir babanın çocuğuna cinsel saldırıda bulunan birini gördüğünde sinirlerine hakim olamayıp saldırıda bulunması, haksız tahrik kapsamında değerlendirilebilir.

Bu düzenleme, bireyin ani bir öfke veya derin üzüntü içinde mantıklı düşünme yetisini kaybetmesi durumlarını kapsar. Ancak haksız tahrik indirimi her durumda uygulanmaz. Tahrikin yeterince ağır olup olmadığı, olayın gelişimi ve failin tepki süresi gibi unsurlar mahkeme tarafından titizlikle değerlendirilir.

Ceza avukatları açısından haksız tahrik savunması, müvekkilin cezasının önemli ölçüde düşmesini sağlayabilecek güçlü bir argümandır. Somut deliller, tanık beyanları ve olayın psikolojik etkileri mahkemeye doğru şekilde sunulursa, ağırlaştırılmış müebbet gerektiren bir suç 18-24 yıl, müebbet gerektiren bir suç 12-18 yıl, diğer suçlar ise %25 ile %75 arasında ceza indirimiyle sonuçlanabilir.

Av. Yakup YIKILMAZ

Tel: +90 552 406 51 50