MALEN SORUMLU NEDİR? HAKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Malen Sorumlu Nedir? Hakları ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Malen sorumlu, ceza hukuku bağlamında, bir kişinin işlediği suç nedeniyle maddi sorumluluk taşıması anlamına gelir. Malen sorumluluk, genellikle suçun işlendiği anda sanığın veya failin hem cezaî sorumluluğunun hem de maddi sorumluluğunun bulunduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu tür bir sorumluluk, suçlunun verdiği zararın tazmin edilmesi açısından önemli bir yer tutar.

Malen sorumluluğun temel amacı, suç sonucu mağdurun uğradığı zararın maddi olarak karşılanmasını sağlamaktır. Bu kapsamda, suç mağdurları maddi zararın tazmini için maddi sorumluluk talep edebilirler ve bu sorumluluk, ceza yargılaması sırasında ele alınabilir.

Malen Sorumlu Kişi Kimdir?

Malen sorumlu, genellikle suçu işleyen kişidir, ancak bu sorumluluk bazen başkalarına devredilebilir. Örneğin, ceza hukukunda işlenen suçlar, failin bir kişinin malına zarar vermesi durumunda, mağdura karşı malî tazminat yükümlülüğü getirebilir. Malen sorumlu olabilmek için, failin suçun maddi kısmını gerçekleştirmesi gerekir. Yani, failin gerçekleştirdiği suç, mağdur üzerinde bir maddi zarar yaratmalı ve bu zarar sorumlu kişi tarafından tazmin edilmelidir.

Malen Sorumluluğun Kapsamı

Malen sorumluluk, cezaî sorumlulukla bağlantılı olmakla birlikte, tazminat yükümlülüğü anlamına gelir. Bir kişi, işlediği suç nedeniyle mağdura bir zarar vermişse, bu zararın tazmin edilmesi için maddi sorumluluk doğar. Bu kapsamda, fail, mağdurun uğradığı zararın giderilmesinden sorumludur. Malen sorumluluğun doğabilmesi için suçun işlenmiş olması, mağdurun zararının net bir şekilde belirlenmiş olması gerekir.

Malen Sorumluluğun Türleri

Malen sorumluluk, bazı suç türlerinde farklı biçimlerde ortaya çıkabilir:

1. Zarar Verici Suçlar:

   • Malen sorumluluk, en yaygın olarak zarar verici suçlarda ortaya çıkar. Bir kişi, başka birinin malına zarar verirse, malın tamiri ya da yerine koyulması için maddi sorumluluk doğar. Örneğin, hırsızlık, teknik suçlar, mala zarar verme gibi suçlar, failin mağdura maddi tazminat ödemesi yükümlülüğünü doğurur.

2. Trafik Suçları:

   • Trafik kazalarında, kaza nedeniyle malî zarar oluştuğunda, mali sorumluluk doğar. Malen sorumlu kişi, kazaya karışan kişi olup, maddi zararları tazmin etmekle yükümlüdür.

3. Tüzel Kişiler ve Şirketler:

   • Tüzel kişiler de suç işleyebilir. Bir şirketin faaliyetleri sonucu oluşan zararda şirket de mali sorumluluk taşır ve mağdura karşı tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu, şirketin ya da tüzel kişinin mali sorumluluğunun doğmasını sağlar.

4. Haksız Fiil Sonucu:

   • Malen sorumluluk, haksız fiil nedeniyle de doğabilir. Örneğin, bir kişi başka bir kişiye zarar verirse, bu zarar, haksız fiil olarak nitelendirilebilir ve fail bu zararın tazmin edilmesinden sorumlu olur.

Malen Sorumluluğun Hukuki Temeli

Malen sorumluluğun hukuki temeli, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ceza Kanunu'na dayanmaktadır. Bu kanunlar, bir kişinin suç işlemesi sonucu mağdurun uğradığı maddi zararın tazminini düzenler. Ceza hukuku bağlamında, mağdur, maddi zararının tazmin edilmesi için ceza yargılaması sürecinde tazminat talep edebilir.

• Türk Ceza Kanunu, suçlardan kaynaklanan maddi zararların tazmin edilmesi için failin mali sorumluluğunu düzenler.

• Türk Borçlar Kanunu, haksız fiil nedeniyle doğan zararların tazminini düzenler ve ceza yargılaması sürecinde mağdurun zararını talep etmesini sağlar.

Malen Sorumluluğun Sınırları ve Sorumluluk Türleri

Malen sorumluluk, bazı durumlarda sınırlı olabilir. Bu sorumluluk, failin işlemiş olduğu suçun niteliğine, mağdurun zararının türüne ve yargılama sürecindeki belirli koşullara bağlı olarak değişebilir. Aşağıdaki durumlarda malî sorumluluk farklı biçimlerde değerlendirilebilir:

1. Zararın Oranı:

   • Sanık, mağdura verdiği zararın büyüklüğüne göre tazminat ödemekle yükümlüdür. Zararın boyutu, failin ne kadar mali sorumluluk taşıyacağını belirler.

2. Suçun Faili:

   • Sanık, suç işleyen kişi olmasına rağmen, zarar sadece mağdura değil, başkalarına da dokunmuşsa, bu durumda tüm zararları eşit şekilde tazmin etme yükümlülüğü bulunabilir. Tüzel kişiler de bu yükümlülükten sorumludur.

3. Zararın Tazmin Edilmesi:

   • Fail, ceza mahkemesinde suçlu bulunursa, mağdurun zararını maddi olarak tazmin edebilir. Ödenmesi gereken tazminat, mahkeme tarafından belirlenir ve genellikle ceza yargılaması sürecinde bu bedel mahkeme kararına bağlanır.

4. Faile Karşı Alınacak Önlemler:

   • Eğer failin tazminat ödeme gücü yoksa, mağdur başka bir çözüm yolu arayabilir. Örneğin, mağdur sigorta yoluyla zararının bir kısmını tazmin ettirebilir.

Malen Sorumluluğun Uygulama Alanları

• Ceza Hukuku: Suçun işlendiği durumda, sanık, mağdurun doğrudan zararını tazmin etmekle yükümlüdür.

• Trafik Kazaları: Kaza sonucu malî zarar oluştuğunda, faile mali tazminat yükümlülüğü getirilir.

• Mala Zarar Verme: Suçlu, mal sahibinin zararını ödemekle yükümlüdür.

Sonuç

Malen sorumluluk, ceza hukuku açısından failin suçtan doğan maddi sorumluluğudur. Sanık, suçun işlendiği ve zararın meydana geldiği durumlarda, mağdurun zararını tazmin etmekle yükümlüdür. Ceza hukuku bağlamında, sanığın mali sorumluluğu, hem yargılama süreci hem de maddi zararların giderilmesi adına önemli bir yer tutar. Ceza avukatı, bu sorumluluğun nasıl yerine getirileceği konusunda, sanığın haklarını ve yargı sürecini etkili bir şekilde savunur.

Av. Yakup YIKILMAZ

Tel: +90 552 406 51 50