CEZA YARGILAMASINDA SORUŞTURMA AŞAMASINDA NELER YAPILIR? ŞÜPHELİNİN HAKLARI NELERDİR?

Ceza Yargılamasında Soruşturma Aşaması: Süreç, İşlemler ve Şüphelinin Hakları

Ceza yargılaması, suç şüphesiyle başlayan ve suçun işlendiğine dair yeterli delillerin toplanmasıyla devam eden karmaşık ve hukuki süreçleri içeren bir mekanizmadır. Bu süreç iki ana aşamadan oluşur: Soruşturma aşaması ve kovuşturma aşaması. Soruşturma aşaması, suç işlendiğine dair bir iddianın ortaya atılmasıyla başlar ve savcılık tarafından yürütülür.

Bu makalede, soruşturma aşamasında neler yapıldığını, şüphelinin haklarının neler olduğunu, savcının rolünü, ceza avukatının soruşturmadaki önemini, delil toplama sürecini ve hukuki prosedürleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

1. Soruşturma Aşaması Nedir?

Soruşturma aşaması, suç işlendiğine dair şüphe oluştuğunda başlatılan ve savcılık tarafından yürütülen ilk aşamadır. Amaç, suçun işlendiğini gösteren delilleri toplamak ve şüphelinin suça ilişkin durumunu değerlendirmektir. Bu aşamada mahkeme süreci henüz başlamamıştır ve işlemler savcılık tarafından yürütülür.

Soruşturma süreci, suçun işlendiği ihbarı veya şikayet ile başlar. Ardından, savcılık tarafından yürütülen işlemler, delil toplama, şüphelinin ifadesinin alınması, tanık beyanları ve diğer hukuki süreçleri kapsar. Ceza avukatı, bu aşamada müvekkilinin haklarını koruyarak hukuki destek sağlar.

Soruşturma süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:

1. Suç İhbarı ve Şikayet

2. Savcılık Tarafından Ön İnceleme ve Delil Toplama

3. Şüphelinin Tespiti ve İfadesinin Alınması

4. Tanıkların Dinlenmesi

5. Adli Tıp ve Bilirkişi İncelemeleri

6. Arama ve Elkoyma İşlemleri

7. Tutuklama ve Adli Kontrol Kararları

8. Savcının Soruşturmayı Sonuçlandırması (Kovuşturmaya Yer Olup Olmadığı Kararı)

Şimdi, bu aşamaları detaylı şekilde inceleyelim.

2. Soruşturma Aşamasında Yapılan İşlemler

2.1. Suç İhbarı ve Şikayet

Soruşturma aşaması suç işlendiği iddiasının yetkili makamlara bildirilmesiyle başlar. Suç ihbarı, resmi kurumlar, mağdur, tanık veya herhangi bir vatandaş tarafından yapılabilir.

• İhbar, herkes tarafından yapılabilir ve savcılığa, polise veya jandarmaya bildirilebilir.

• Şikayet, yalnızca mağdur tarafından yapılır ve bazı suçlarda şikayet olmadan soruşturma başlatılamaz. Örneğin, hakaret suçu veya özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi durumlarda mağdurun şikayeti gereklidir.

Ceza avukatı, bu aşamada müvekkilinin şikayet hakkını kullanmasını sağlamak veya hukuki destek vererek soruşturmanın hukuka uygun şekilde yürütülmesine katkıda bulunur.

2.2. Savcılık Tarafından Ön İnceleme ve Delil Toplama

Savcılık, ihbar veya şikayet üzerine ön inceleme yapar. Ön inceleme sürecinde:

• Olay yeri incelemesi yapılabilir.

• Güvenlik kameraları ve dijital kayıtlar incelenebilir.

• Tanık ifadeleri toplanabilir.

• Şüpheli hakkında delil toplanır.

Ceza avukatı, müvekkilinin aleyhine haksız delil toplanmasını engellemek ve soruşturmanın tarafsız bir şekilde yürütülmesini sağlamak için hukuki süreçlere dahil olur.

2.3. Şüphelinin Tespiti ve İfadesinin Alınması

Şüphelinin tutuklanmadan veya gözaltına alınmadan ifadesi alınabilir. Şüpheli ifadesinin alınması sırasında dikkat edilmesi gereken hukuki kurallar şunlardır:

• Şüpheli, ifadesini verirken bir avukat bulundurabilir.

• Savcı veya kolluk kuvvetleri, şüpheliyi suç hakkında bilgilendirmelidir.

• Şüpheli, susma hakkına sahiptir.

Şüpheli, kendini zor durumda bırakacak bir beyanda bulunmaya zorlanamaz. Bu nedenle, ceza avukatı eşliğinde ifade vermesi en doğru yoldur.

2.4. Tanıkların Dinlenmesi

Tanık ifadeleri, ceza soruşturmasında büyük önem taşır.

• Tanıklar, olaya dair gözlemledikleri bilgileri savcılığa sunar.

• Tanıklar yalan beyan veremez, aksi takdirde "yalancı tanıklık" suçu oluşur.

Ceza avukatı, tanık ifadelerinin şüphelinin aleyhine kullanılmasını engellemek ve tanık beyanlarının hukuka uygun alınmasını sağlamak için sürece dahil olur.

2.5. Adli Tıp ve Bilirkişi İncelemeleri

Bazı soruşturmalarda adli tıp raporları veya bilirkişi görüşleri alınır.

Örneğin, cinayet ve darp vakalarında adli tıp raporları alınarak, ölüm veya yaralanma sebebi belirlenir.

Ceza avukatı, adli tıp raporlarının eksiksiz ve tarafsız hazırlanmasını sağlamak için savcılığa başvuruda bulunabilir.

2.6. Arama ve Elkoyma İşlemleri

Eğer savcılık, delillerin saklanabileceği bir yer olduğu kanaatine varırsa, arama kararı çıkarabilir.

• Ev ve işyerlerinde arama yapılabilmesi için hakim kararı gereklidir.

• Kişisel dijital veriler ancak belirli suçlar kapsamında incelenebilir.

Ceza avukatı, arama ve elkoyma işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığını denetler.

2.7. Tutuklama ve Adli Kontrol Kararları

Savcı, delillerin toplanmasının ardından, şüphelinin tutuklanması için mahkemeye başvurabilir.

• Tutuklama, ancak suçun işlendiğine dair kuvvetli şüphe varsa verilebilir.

• Adli kontrol kararı ile kişi tutuklanmadan serbest bırakılabilir ancak belirli yükümlülüklere tabi tutulur.

Ceza avukatı, müvekkilinin tutuklanmaması veya adli kontrolle serbest bırakılması için mahkemeye itirazda bulunabilir.

2.8. Savcının Soruşturmayı Sonuçlandırması (Kovuşturmaya Yer Olup Olmadığı Kararı)

Soruşturma tamamlandığında savcı şu iki karardan birini verebilir:

1. Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı (KYOK): Eğer deliller suçun işlendiğine dair yeterli değilse, dava açılmaz.

2. İddianame Hazırlanarak Dava Açılması: Yeterli delil varsa ceza davası açılır.

Ceza avukatı, kovuşturmaya yer olmadığı kararı aldırmak için savunma yapabilir veya müvekkilinin davasını mahkemede en iyi şekilde temsil edebilmek için süreci yönetir.

Sonuç: Ceza Avukatının Soruşturma Aşamasındaki Önemi

Soruşturma aşaması, şüphelinin en fazla hak kaybına uğrayabileceği aşamalardan biridir. Bu nedenle, ceza avukatı, müvekkilinin adil bir yargılanma süreci geçirmesi için hukuki destek vermelidir.

Ceza avukatı, şüphelinin haklarını koruyarak soruşturma sürecinin hukuka uygun şekilde yürütülmesini sağlar ve haksız yere suçlanmasını engeller.

Av. Yakup YIKILMAZ

Tel: +90 552 406 51 50